Słowacja - informacje

SŁOWACJA

Oficjalna nazwa: Republika Słowacka
Ustrój: demokracja parlamentarna
Stolica: Bratysława
Język: słowacki
Waluta: 1 euro (€) = 100 centów

W 1918 roku Słowacja i Czechy połączyły się, tworząc Czechosłowację. Po II wojnie światowej Czechosłowacja stała się podległym ZSRR wschodnioeuropejskim państwem komunistycznym. W 1989 roku skończyły się wpływy radzieckie i Czechosłowacja po raz kolejny odzyskała niepodległość 1 stycznia 1993 roku nastąpił podział na Słowację i Czechy. Rozwijając nowoczesną gospodarkę rynkową Słowacja boryka się z większymi trudnościami niż Czechy. 

Informacje ogólne
Ludność: Na Słowacji mieszka 5,4 mln osób. Gęstość zaludnienia wynosi 111 mieszk./km².
Powierzchnia kraju: Powierzchnia Słowacji wynosi 49 035 km².
Strefa czasowa: GMT +1.00

Kod telefoniczny i ważniejsze numery telefonów
Kod telefoniczny +421

Telefony alarmowe:

zintegrowany system ratunkowy – 112,

policja – 158,

straż miejska (Mestská polícía – cała Słowacja) – 159 (bezpłatny),

pogotowie ratunkowe – 155,

straż pożarna – 150, i

nformacja o numerach telefonów na terenie całej Słowacji –1181,

górskie pogotowie ratunkowe HZS – 18300.

Elektryczność
Elektryczność: 220V / 50 Hz

Przepisy prawne
Niezastosowanie się do poleceń funkcjonariuszy policji, zanieczyszczenie miejsca publicznego, naruszenie ciszy nocnej i wywołanie zgorszenia w miejscu publicznym zagrożone są mandatem do wysokości 1000 SKK. Coraz częściej można spotkać się z zakazem palenia wyrobów tytoniowych w miejscach publicznych. Za palenie papierosów w pociągach, autobusach, na przystankach autobusowych, krytych peronach, w ośrodkach kultury, zamkniętych obiektach sportowych, w urzędach, sklepach, muzeach, kinach itp. grozi kara do 5000 SKK. W każdej sytuacji o wysokości mandatu decyduje policjant, który może odstąpić od wymierzenia kary finansowej i poprzestać na pouczeniu. Policja może zawsze poprosić o okazanie dowodu tożsamości. W przypadku odmowy wylegitymowania się lub braku dokumentów policja ma prawo zabrać legitymowanego na posterunek. Jeżeli do 24 godzin nie uda się potwierdzić tożsamości, osoba kontrolowana powinna zostać zwolniona. Cudzoziemcom zatrzymanym bez dokumentów tożsamości grozi nawet natychmiastowe wydalenie z kraju.

Ubezpieczenia
Słowackie służby graniczne mogą żądać okazania dowodu wykupienia polisy ubezpieczeniowej pokrywającej koszty leczenia, transportu, badań itp. W przypadku braku ubezpieczenia mogą odmówić wjazdu.

Bezpieczeństwo
Nie ma szczególnego zagrożenia przestępczością.

Placówki dyplomatyczne
Ambasada Republiki Słowackiej
ul. Litewska 6, 00-581 Warszawa
tel. 525 81 10; fax 525 81 22
e-mail: slovakia@ambasada-slowacji.pl
Internet: www.ambasada-slowacji.pl

Wydział Konsularny
tel. 525 81 16

Wydział Handlowy
tel. 525 81 10; fax 625 24 52
e-mail: brh@zigzag.pl

Ambasada RP
ul. Hummelova 4, 814 91 Bratislava
Tel. (00 421 - 2) 5441 3175 (całodobowe)
5441 3174, 5441 2142 , 5441 3196
5441 2422, 5441 3221
fax. (00 421 - 2) 5441 3184,
e-mail: bratampl@nextra.sk
www.polskevelvyslanectvo.sk ( www.polishembassy.sk )

Wydział Konsularny
adres: j.w.
fax. (00 421 - 2) 5441 3193

Wydział Ekonomiczno-Handlowy
ul.Zelená 6, 811 01 Bratislava
telefony: (00 421 - 2) 5443 0335, 5443 2744
fax. (00 421 - 2) 5443 2007
e-mail: weh@polamb.sk
strona internetowa: www.polamb.sk

Konsulat RP Liptovsky Mikulas
Konsul Honorowy: Tadeusz Frąckowiak (polski, słowacki, niemiecki)
Nam. osloboditel`ov 1
Tel. 044 - 5528810
Fax. 044 - 5528811
e-mail: konzul@verex.sk, konzulat@verex.sk

Cło, wizy, paszport
Obywatele polscy korzystają z prawa do swobodnego przepływu osób w ramach Unii Europejskiej/ Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dokumentem podróży uprawniającym do bezwizowego wjazdu i pobytu (niezależnie od jego celu) na terytorium Republiki Słowackiej do 90 dni jest paszport bądź dowód osobisty (starego i nowego wzoru). Przed wyjazdem należy się upewnić, czy dokument jest w wystarczająco dobrym stanie technicznym i pozwala na stwierdzenie tożsamości (szczególną uwagę w przypadku starszych, książeczkowych dowodów osobistych należy zwrócić na aktualność zdjęcia). Ograniczenia swobodnego przemieszczania się i pobytu mogą mieć miejsce jedynie z uwagi na zasady polityki bezpieczeństwa i zdrowia publicznego. Nie ma obowiązku okazywania biletu powrotnego. Obowiązuje przepis, że cudzoziemiec wjeżdżający na terytorium Słowacji powinien mieć 3250 SKK (dzieci do 16. roku życia – połowę tej kwoty) lub ich równowartość w dowolnej walucie wymienialnej na każdy dzień pobytu. Od obywateli UE wymóg ten jest egzekwowany tylko w wyjątkowych przypadkach. Dokument potwierdzający wykupienie świadczeń turystycznych (opłacone noclegi, wyżywienie, pobyt w sanatorium itp.) częściowo zwalnia z tego wymogu. Dodatkowe informacje w wersji elektronicznej dostępne są na stronie internetowej MSZ: www.msz.gov.pl w dziale Informacje konsularne – „Informacje dla obywateli polskich wyjeżdżających do innych krajów EU/EOG”.

Z dniem 30 kwietnia 2006 r. (zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2004/38/WE z 29 kwietnia 2004 r.) w przypadku pobytu nie przekraczającego trzech miesięcy obywatele UE uzyskują prawo pobytu w innym państwie członkowskim bez żadnych dodatkowych warunków i formalności poza koniecznością posiadania ważnego dowodu tożsamości lub paszportu. Prawo swobodnego przemieszczania się i pobytu uzyska też członek rodziny obywatela UE nie mający unijnego obywatelstwa, niezależnie od jego przynależności państwowej.

Pobyt powyżej 90 dni. Prawo pobytu na okres przekraczający trzy miesiące uzyskują obywatele UE:

• zatrudnieni lub prowadzący działalność gospodarczą w goszczącym państwie członkowskim;
• mający wystarczające środki utrzymania dla siebie i członków swojej rodziny, aby nie stanowić podczas swego pobytu obciążenia dla systemu pomocy społecznej goszczącego państwa członkowskiego, oraz mający pełne ubezpieczenie zdrowotne;
• przybyli do goszczącego państwa członkowskiego w celu podjęcia nauki, w tym szkolenia zawodowego, oraz mający pełne ubezpieczenie zdrowotne i środki finansowe na swoje utrzymanie.

W przypadku takiego pobytu po 30 kwietnia 2006 r. państwa członkowskie mogą wymagać od obywateli UE jedynie zarejestrowania się w urzędzie właściwym dla miejsca pobytu i uzyskania dowodu zarejestrowania się. Jeśli planuje się pobyt dłuższy niż 30 dni, w ciągu trzech dni od wjazdu należy zgłosić się w odpowiedniej dla miejsca pobytu komendzie Policji ds. Cudzoziemców (Cudzinecká policía). Procedurę uzyskiwania prawa pobytu (praca, studia, łączenie rodzin itp.) w Republice Słowackiej przeprowadza Policja ds. Cudzoziemców: należy się tam zarejestrować, przedstawić 3 fotografie, ważny dokument tożsamości (paszport/dowód osobisty) oraz potwierdzenie o zapewnionym miejscu zamieszkania/zakwaterowania.

Zgodne z normą unijną. Turyści podlegają jednak ograniczeniom dotyczącym wwozu zakupionych i przewożonych towarów przeznaczonych do użytku osobistego i nie podlegających odsprzedaży. W określeniu „do użytku osobistego mieszczą się towary przewożone z przeznaczeniem na prezenty, jednak ich sprzedaż jest naruszeniem prawa i grozi ich konfiskatą oraz dodatkową karą. Skonfiskowany może zostać nawet pojazd, którym towary są przewożone. Osoby poniżej 17. roku życia nie mogą przewozić wyrobów alkoholowych. Cudzoziemiec może też wwozić do Słowacji leki dla innych osób przebywających na terenie tego kraju, jednak tylko wtedy, gdy ma zezwolenie lekarza odpowiadającego za terapię osoby, dla której je wiezie. Przywóz zwierząt. Zwierzęta (psy, koty itp.) można wwozić na terytorium Słowacji, jeżeli mają czytelny symboltatuaż lub odpowiedni mikrochip oraz paszport, który zawiera adnotacje o dokonaniu szczepień przeciw wściekliźnie wg WHO. Częścią tego dokumentu jest wkładka z opisem sytuacji weterynaryjnej w mieście stałego przebywania zwierzęcia oraz oświadczenie lekarza weterynarii o stanie zdrowia wystawione w ostatnich trzech dniach przed wywiezieniem zwierzęcia za granicę. Jedna osoba może wwozić maksymalnie pięć zwierząt (ze zwierzętami można wjeżdżać przez wszystkie przejścia graniczne). Przywóz broni. Od 1 maja 2004 r. obywatele polscy mogą przywozić i wywozić z innych krajów Unii Europejskiej broń i amunicję odpowiadającą celom łowieckim lub niezbędną do wzięcia udziału w imprezach sportowych itp. Osoba wwożąca broń i amunicję na teren Słowacji powinna uzyskać w przedstawicielstwie tego kraju za granicą pozwolenie na broń (Zbrojný sprievodný list). Konieczne jest uwiarygodnienie powodu podróżowania z bronią. Na przejściu granicznym broń i amunicję należy zgłosić pełniącym służbę funkcjonariuszom policji granicznej. Broń i amunicję można wwozić również na podstawie Europejskiej Karty Broni Palnej. Należy też przedstawić informacje o polowaniu, zawodach sportowych itp., do udziału w których potrzebna będzie przewożona broń. Broń i amunicję można przewozić przez dowolne przejście graniczne.

Komunikacja
Nie ma ograniczeń. Turyści i taternicy wędrujący w wysokich partiach gór obowiązani są zgłosić trasę, przewidywany czas wyprawy w góry i czas powrotu np. w schronisku lub placówce HZS (Horská záchranná služba). Niezgłoszenie się po powrocie przez dłużej niż 6 godzin uznawane jest za bezpośrednią prośbę o pomoc. W przypadku akcji ratowniczej poszukiwani będą pokrywać jej koszty, chyba że mają specjalne, komercyjne ubezpieczenie. Nieprzestrzeganie poleceń HZS (również Straży Ochrony Przyrody i Straży Leśnej) może zostać ukarane mandatem. Należy bezwzględnie przestrzegać okresów zamknięcia tras i szlaków turystycznych dla turystów, np. w Tatrach od 1 listopada do 15 czerwca. Poza wyznaczonymi szlakami turystycznymi można wędrować tylko z licencjonowanym przewodnikiem górskim. Przekraczanie granicy na szlakach turystycznych – poza okresem, gdy jest to oficjalnie dozwolone – traktowane jest jako nielegalne przekroczenie granicy, co grozi zakazem wjazdu na teren Słowacji nawet do 10 lat. Piesze przejścia graniczne na niektórych szlakach turystycznych są zamknięte od 1 listopada do 15 czerwca (wykaz przejść granicznych: www.sg.gov.pl). Obowiązuje zakaz nocowania na dziko, na parkingach i drogach. Podróżujący z rowerami mogą je przewozić pociągami oznaczonymi piktogramem roweru. Odpowiednie wagony kursują też na trasie Bratysława–Wiedeń (odjazd tylko ze stacji Petržalka). Cena za przewóz roweru – 1 EUR, w obie strony – 2 EUR. W tym przypadku rower można przewozić tylko w pociągu osobowym. Podróżujący pociągiem osobowym lub pospiesznym w grupach minimum sześcioosobowych mogą kupić bilet grupowy z odpowiednią zniżką (osoby do 15 lat – 60 proc. zniżki, od 15 do 26 – 50 proc. i od 26 lat – 20 proc.). Odpowiednie bilety grupowe można kupić również na pociągi międzynarodowe. Dzieci (dwoje) do 6. roku życia pod opieką osoby dorosłej mającej odpowiedni bilet podróżują pociągami bezpłatnie, jednak tylko wtedy, gdy zajmują jedno miejsce siedzące. Za każde następne dziecko powinno się wykupić bilet z 50procentową zniżką. Można kupić bilet w pociągu, należy jednak zgłosić brak biletu konduktorowi natychmiast po wejściu do wagonu.

Informacje dla kierowców
Od 1 maja 2004 r. zielona karta nie jest dokumentem obowiązkowym przy wjeździe samochodem na Słowację. Nadal może ona służyć jako międzynarodowy dowód ubezpieczenia, który w razie wypadku ułatwia uzyskanie odszkodowania. Międzynarodowe prawo jazdy nie jest wymagane. Osoba, która nie ukończyła 18. roku życia, nie może prowadzić pojazdów mechanicznych mimo posiadanego prawa jazdy. Brak nalepki PL karany jest często mandatem. Pieszy ma bezwzględne pierwszeństwo na przejściu. Obowiązuje jazda z zapiętymi pasami bezpieczeństwa (także na tylnych siedzeniach) oraz zakaz używania telefonu komórkowego przez kierowcę podczas jazdy. Przejazd słowackimi autostradami i drogami ekspresowymi (a dla samochodów ciężarowych także niektórymi drogami I klasy) jest płatny.Odpowiednie nalepki można kupić na przejściach granicznych, większych stacjach benzynowych i w urzędach pocztowych. Wysokość mandatu za brak nalepki to trzykrotność opłaty rocznej dla danego typu pojazdu. Stosowana jest również kara administracyjna – wielokrotność mandatu. Dozwolona maksymalna prędkość na obszarze zabudowanym to 60 km/godz., poza obszarem zabudowanym 90 km/godz. i na autostradzie 130 km/ godz. Od 15 października do 15 marca obowiązkowa jest jazda z włączonymi światłami mijania. Jazda bez włączonych świateł karana jest mandatem do 2000 SKK. . Dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi kierowcy: 0,00 promila. Każdy kierujący, który odmówi poddania się badaniu na zawartość alkoholu we krwi, traktowany jest jak osoba będąca pod wpływem alkoholu. W postępowaniu administracyjnym może zostać ukarany mandatem do 15 000 SKK. Zawartość alkoholu do 1 promila we krwi kierowcy karana jest mandatem. Należy zwrócić uwagę na właściwe parkowanie samochodu. Zaostrzone zostały kontrole prowadzone zarówno przez policję, jak i straż miejską – jeśli samochód jest zaparkowany niezgodnie z przepisami, na koła pojazdu nakłada się blokadę lub odholowuje samochód na specjalny parking. Za zaparkowanie przez osobę nie uprawnioną na miejscu wyznaczonym tylko dla inwalidów policja może nałożyć mandat. Odholowane może zostać również auto zaparkowane w miejscu niedozwolonym, nawet jeśli nie stanowi utrudnienia dla ruchu. Samodzielne zdemontowanie blokady jest zagrożone karą do 1 roku więzienia. Zdemontowanie blokady i jej zabór zagrożony jest karą więzienia do dwóch lat.

Zdolności płatnicze
Na terenie Słowacji działa kilkadziesiąt punktów, które umożliwiają błyskawiczne przekazanie pieniędzy z Polski (np. Western Union). Usługi tego rodzaju świadczą również banki, punkty wymiany walut, biura turystyczne itp. Część punktów czynna jest w soboty i niedziele, natomiast punkty działające w hotelach czynne są zazwyczaj całodobowo. Niektóre kantory i banki wymieniają również złotówki. Za wymianę walut kantory niekiedy pobierają prowizję – informacja na ten temat najczęściej jest tylko po słowacku.

Zalecane szczepienia, higiena
W Republice Słowackiej nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne, wobec czego nie są wymagane dodatkowe szczepienia. Uwaga: od 1 stycznia 2006 r. Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) zastąpiła dotychczasowy druk E111 umożliwiający obywatelom Unii korzystanie z opieki medycznej w innych krajach członkowskich. Aby ją otrzymać, wystarczy zgłosić się do najbliższego oddziału NFZ. EKUZ uprawnia tylko do korzystania z podstawowych usług medycznych, dlatego wyjeżdżającym za granicę zaleca się wykupienie dodatkowych ubezpieczeń prywatnych, które w razie konieczności pokryją koszty leczenia w szerszym zakresie, jak również koszty opieki medycznej w prywatnych szpitalach i klinikach. Wskazane jest wykupienie indywidualnego pakietu ubezpieczeniowego, szczególnie od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia (poza EKUZ). Świadczenia zapewnione przez EKUZ nie obejmują tych przypadków. Szczegółowe informacje o EKUZ zamieszczone są na stronach internetowych NFZ: www.nfz.gov.pl.

Klimat i pogoda
Słowacja położona jest w strefie klimatu umiarkowanego.
Średnia miesięczna temperatura powietrza w najcieplejszym regionie kraju, Nizinie Naddunajskiej wynosi odpowiednio:
- styczeń 0°C
- lipiec 20°C
W górzystej części Słowacji średnia roczna temperaturas powietrza wynosi 8°C.
Roczna suma opadów atmosferycznych waha się od 400 mm na południowym - wschodzie do ponad 2000 mm na południowych stokach Tatr.

Kuchnia
Niby kuchnia słowacka jest podobna do naszej, a jednak kluski w polskiej wersji kulinarnej smakują zupełnie inaczej niż bryndzove halusky. Czego możemy się spodziewać w menu u naszych południowych sąsiadów?
Kuchnia słowacka jest bardzo zróżnicowana w zależności od regionu. Na obszarach górskich o ubogich glebach i surowym klimacie podstawą wyżywienia były potrawy roślinne (chleb, kasze, kapusta), mleko i nabiał. Od początku XIX w. popularne stały się ziemniaki. Wraz z kapustą, plackami owsianymi i razowcem tworzyły codzienne menu na północy Słowacji. W żyznych ciepłych regionach nizinnych uprawiano pszenicę i kukurydzę na biały chleb. Dieta była tutaj bogatsza w warzywa, owoce, ryby i dziczyznę.
Do dziś najsłynniejsze na Słowacji są husacie hody w małokarpackich wioskach (Slovensky Grob), podczas których podaje się husaeinu zmi, czyli pieczoną na chrupko gęś z cieniutkimi plackami ziemniaczanymi. W innych miejscach przygotowywano pieczoną kaczkę z czerwoną kapustą i knedlami, bażanta w winie lub zająca w śmietanie.
Osobnym rozdziałem w słowackiej tradycji kulinarnej jest Boże Narodzenie. Na wigilijnym stole pojawiała się kwaśnica - zupa z kiszonej kapusty gotowana z kiełbasą, grzybami lub suszonymi śliwkami, ewentualnie zupa z soczewicy, grochowa albo wodzianka. Główne danie to smażony karp z sałatką majonezową lub sosem grzybowym albo pierogi. Nie mogło również zabraknąć makowców i rozmaitych ciast.

Co zjesz na Słowacji?
W dzisiejszej kuchni słowackiej wiele jest zapożyczeń od Węgrów, Czechów i Rusinów. Do rangi potrawy narodowej urosły bryndzové halušky - drobne kluseczki z ciasta ziemniaczano-mącznego podawane z bryndzą i okraszone smalcem ze skwarkami oraz śmietaną. Danie pochodzi z Liptowa, który słynął również z wyrobu znakomitych owczych serów. Obok świetnej bryndzy i bundzu ciągle rosnącym uznaniem cieszą się oravske korbaciky - coś w rodzaju oscypków formowanych w wiązki cieniutkich włókien, dostępne w wersji solonej lub dodatkowo wędzonej. Do oryginalnych słowackich potraw należą również liczne dania mączne (kluski, knedle z owocami), dania z baraniny i dziczyzny oraz wariacje na temat kiszonej kapusty. Z kuchni węgierskiej przejęto gulasz, w tym bogracz (g. kotlikovy) i paprykową zupę rybną halászlé. Stosowanie w sporych ilościach ostrych przypraw i czosnku to także wpływy węgierskie. Od Rusinów pochodzą pierogi i bliny, a od Czechów - knedliki i smażone karpie.
Wśród trunków największą popularnością cieszą się wino, piwo i wódki owocowe, w zależności od regionu kraju, klimatu i zaszłości historycznych. Najbardziej renomowane gatunki win to m.in. Limbassky silvan, Pezinske biele, Racianska frankovka z Małych Karpat, Nitrianske knieza i Skalicky rubin, a także znakomite tokaje z Zemplinu. W czasie winobrania, a więc w połowie września, jest okazja do degustacji burciaku - wytłoczonego z winogron słodkiego soku tuż po pierwszej fermentacji, który ponoć odmładza ciało, choć bywa zdradliwy dla głowy i żołądka. Spirytualia spożywa się głównie w górzystych częściach kraju, gdzie w ubiegłym stuleciu po ciężkiej pracy na roli i w lasach lud wstępował do żydowskiej karczmy na wódkę. Charakterystyczne słowackie trunki to owocowe palenki, m.in. slivovica oraz jałowcówka (borovicka), a także podprawiana ziołami Demänovka. Piwo, niegdyś popularne w cieplejszych regionach, w których uprawiano chmiel, dziś pije się w całej Słowacji - od Bratysławy (Stein) przez Nitrę (Corgon), Hurbanovo (Zlaty bazant), Topolciany (Topvar), Martin (Martiner), Poprad (Tatran) aż po Preszów (Veekopopovicky Kozel, Saris, Smädny Mnich).

Do podstawowych potraw, dostępnych niemal w każdej restauracji, należą m.in. hemendeks (jajko na szynce), hovädzia polievka (rosół wołowy), vyprazeny syr (smażony, panierowany żółty ser), rieberko (schabowy z kością), rezen (kotlet), gulas (gulasz), kura (kurczak), palaeinky so zavareninou (naleśniki z konfiturą), zakusok (ciastko) i zmrzlina (lody).